Ουκρανία: Κανείς δεν θέλει να ξεκινήσει Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά… – Πώς θα αντιδράσει το ΝΑΤΟ αν ο Πούτιν κλιμακώσει

Τις 30 ημέρες συμπληρώνει σήμερα ο πόλεμος στην Ουκρανία, με όλες τις μεγάλες πόλεις – κλειδιά της χώρας να παραμένουν υπό πολιορκία από τα ρωσικά στρατεύματα. Αναλυτές εκτιμούν ότι ο ρωσικός στρατός έχει «κολλήσει» σε αρκετά σημεία, κάτι που υποστηρίζει και το Κίεβο.

Σήμερα, άλλωστε το ουκρανικό γενικό επιτελείο ανακοίνωσε ότι επανάκτησε τον έλεγχο σε κωμοπόλεις και χωριά στα 35 χιλιόμετρα ανατολικά του Κιέβου. Πώς θα αντιδράσει, λοιπόν, ο Βλαντίμιρ Πούτιν σε αυτή την κατάσταση; Αυτό το ερώτημα επιχειρεί να απαντήσει με άρθρο του στον Guardian, o Ίβο Ντάαλντερ, πρώην Αμερικανός πρεσβευτής στο ΝΑΤΟ από το 2009 έως το 2013.

Ο Ντάαλντερ πιστεύει ότι ο Πούτιν θα διατάξει κλιμάκωση του πολέμου και επισημαίνει ότι το ΝΑΤΟ θα πρέπει να απαντήσει με τρόπο που να δείχνει στον Ρώσο πρόεδρο ότι κάτι τέτοιο δεν θα είναι μια κίνηση χωρίς ρίσκα.

Ο πρώην Αμερικανός πρεσβευτής στη Συμμαχία θεωρεί ότι η αποσαφήνιση της αντίδρασης του ΝΑΤΟ σε περαιτέρω κλιμάκωση θα αποτρέψει τον Πούτιν από το να κάνει αυτό το βήμα. Ή, τουλάχιστον, θα προετοιμάσει τους Συμμάχους για το τι μπορεί να ακολουθήσει. 

Ποια θα είναι η στρατηγική του Πούτιν

Έχοντας αποτύχει να εκδιώξει γρήγορα την εκλεγμένη κυβέρνηση στο Κίεβο, ο Πούτιν αντιμετωπίζει τώρα μια επιλογή μεταξύ της διαπραγμάτευσης για τον τερματισμό του πολέμου ή της περαιτέρω κλιμάκωσης, σημειώνει ο Ντάαλντερ. Ενώ οι συνομιλίες συνεχίζονται, ο ίδιος ο Πούτιν δεν έχει δώσει καμία ένδειξη ότι θα συμβιβαστεί με οτιδήποτε λιγότερο από την πλήρη υποταγή της Ουκρανίας.

Πριν από δύο εβδομάδες, ο διευθυντής της CIA Γουίλιαμ Μπερνς δήλωσε στο Κογκρέσο ότι ο Ρώσος ηγέτης είναι «πιθανό να διπλασιάσει την ένταση». Θα «προσπαθήσει να αλέσει τον ουκρανικό στρατό χωρίς να λάβει υπόψη του τις απώλειες αμάχων».

Ο Πούτιν θα μπορούσε να κλιμακώσει τον πόλεμο με πολλούς τρόπους – από μια εσκεμμένη απόφαση να διευρύνει τον πόλεμο κατά του ΝΑΤΟ, μέχρι μια επίθεση σε συμμαχικό έδαφος από έναν αδέσποτο πύραυλο, μέχρι τη χρήση χημικών ή βιολογικών παραγόντων ή ακόμη και πυρηνικών όπλων.

«Πώς θα πρέπει να ανταποκριθεί το ΝΑΤΟ σε οποιοδήποτε από αυτά τα σενάρια», αναρωτιέται ο Αμερικανός πρώην πρεσβευτής. Και απαντάει: «Μια εσκεμμένη επίθεση εναντίον ενός μέλους του ΝΑΤΟ είναι απίθανη, διότι οι σύμμαχοι έχουν καταστήσει σαφές ότι θα υπερασπιστούν «κάθε σπιθαμή» του εδάφους του ΝΑΤΟ. Μια επίθεση στο ΝΑΤΟ θα σήμαινε πόλεμο – και δεδομένης της κατάστασης των ενόπλων δυνάμεών του, θα ήταν ένας πόλεμος που η Ρωσία θα έχανε πιθανότατα».

Οι άλλες μορφές κλιμάκωσης θα απαιτούσαν μια πιο διαβαθμισμένη αντίδραση. Η πιθανότητα ένας πύραυλος να χτυπήσει έδαφος του ΝΑΤΟ υπογραμμίστηκε όταν η Ρωσία επιτέθηκε σε στόχο μόλις λίγα χιλιόμετρα από τα πολωνικά σύνορα. Τι θα γινόταν αν ο πύραυλος είχε προσγειωθεί στην Πολωνία; Το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να αντιμετωπίσει μια τέτοια κλιμάκωση καταστρέφοντας τον εκτοξευτή ή το αεροσκάφος που έστειλε τον πύραυλο, σημειώνει ο Ντάαλντερ.

Αν και ριψοκίνδυνη, μια τέτοια αναλογική απάντηση θα άφηνε το βάρος της περαιτέρω κλιμάκωσης στον Πούτιν, τονίζει. 

Τι θα γίνει αν χρησιμοποιηθούν χημικά ή βιολογικά όπλα;

Η χρήση χημικών ή βιολογικών παραγόντων θα ήταν μια διαφορετική ιστορία. Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι οι ψευδείς ρωσικές κατηγορίες για ουκρανικά εργαστήρια χημικών όπλων και βιολογικών όπλων μπορεί να αποτελέσουν πρόσχημα για τη Μόσχα να χρησιμοποιήσει τα όπλα αυτά και να κατηγορήσει την Ουκρανία.

Ο τρόπος αντίδρασης του ΝΑΤΟ θα πρέπει να εξαρτάται από τις περιστάσεις. Η Ρωσία θα μπορούσε να βομβαρδίσει μια βιομηχανική εγκατάσταση χημικών ή βιολογικών ερευνών και να κατηγορήσει την Ουκρανία για τις ζημιές που προέκυψαν. Έχει ήδη βάλει στο στόχαστρο μια εγκατάσταση αποθήκευσης αμμωνίας. Άλλες τέτοιες επιθέσεις θα μπορούσαν να προκαλέσουν εκατοντάδες ή ακόμη και χιλιάδες θύματα, ανάλογα με την τοποθεσία, τον καιρό και άλλες συνθήκες.

Το ΝΑΤΟ δεν θα μπορούσε να αφήσει αναπάντητη μια τέτοια κλιμάκωση, σημειώνει ο Ντάαλντερ. Τουλάχιστον, θα πρέπει να εξουδετερώσει τις δυνάμεις που ευθύνονται για τον βομβαρδισμό των εγκαταστάσεων με χειρουργικά πλήγματα.

Αυστηροποίηση των κυρώσεων

Οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και άλλες χώρες θα πρέπει επίσης να αυστηροποιήσουν τις οικονομικές κυρώσεις – για παράδειγμα, να απαγορεύσουν τις εισαγωγές όλων των ρωσικών προϊόντων ή να αρνηθούν σε όλες τις ρωσικές τράπεζες την πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα Swift, τονίζει ο Ντάαλντερ.

Η Μόσχα, χωρίς αμφιβολία, θα κατηγορούσε την Ουκρανία για οποιαδήποτε απελευθέρωση χημικών ή βιολογικών ουσιών και θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αυτούς τους ψευδείς ισχυρισμούς για περαιτέρω κλιμάκωση. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει τη χρήση βιομηχανικών χημικών ουσιών, όπως χλώριο ή αμμωνία, για τη στόχευση αμάχων, όπως συνέβη επανειλημμένα στη Συρία, με αεροπλάνα και ελικόπτερα να ρίχνουν βαρέλια γεμάτα χημικά στους πολίτες από κάτω. 

Ζώνη απαγόρευσης πτήσεων

Το ΝΑΤΟ θα πρέπει να απαντήσει σε μια τέτοια βαρβαρότητα, για παράδειγμα, επιβάλλοντας μια πραγματική ζώνη απαγόρευσης πτήσεων για να αποτρέψει περαιτέρω ρωσικές αεροπορικές επιθέσεις. Φυσικά, η ανάπτυξη αεροσκαφών του ΝΑΤΟ σε μια εμπόλεμη ζώνη θα απαιτούσε την επίθεση κατά των ρωσικών αεροσκαφών και των αντιαεροπορικών συστημάτων που απειλούν τα αεροπλάνα του ΝΑΤΟ. Αλλά αυτό θα ήταν η κατάλληλη απάντηση στην εσκεμμένη κλιμάκωση της Ρωσίας.

Αν και λιγότερο πιθανό, η Ρωσία θα μπορούσε να αποφασίσει να χρησιμοποιήσει πραγματικά χημικά όπλα (όπως αέριο μουστάρδας ή νευροτοξικά σαρίν), βιολογικούς παράγοντες ή ακόμη και πυρηνικά όπλα. Εξάλλου, το ρωσικό στρατιωτικό δόγμα προβλέπει τη δυνατότητα κλιμάκωσης μιας σύγκρουσης για να πείσει την άλλη πλευρά να υποχωρήσει. Και η αποφασιστικότητα του Πούτιν να νικήσει καθιστά τη χρήση οποιουδήποτε από αυτά τα όπλα μια πιθανή επιλογή.

Τι θα σήμαινε η μη απάντηση;

Αν και μια απάντηση του ΝΑΤΟ θα διακινδύνευε ακόμη μεγαλύτερη κλιμάκωση, η μη απάντηση θα έθετε σε κίνδυνο τη μελλοντική αξιοπιστία του ΝΑΤΟ και την αποτρεπτική του ικανότητα. Μια αποτελεσματική απάντηση δεν χρειάζεται να περιλαμβάνει απάντηση σε είδος ούτε να απαιτεί έναν ολοκληρωτικό πόλεμο κατά της Ρωσίας.

Αλλά αν η Ρωσία χρησιμοποιήσει χημικά ή βιολογικά όπλα, πόσο μάλλον πυρηνικό όπλο, το ΝΑΤΟ θα πρέπει να αμυνθεί άμεσα στην Ουκρανία – αναπτύσσοντας τις αεροπορικές, χερσαίες και ναυτικές δυνάμεις του για να εξασφαλίσει την ήττα της Ρωσίας και την πλήρη αποκατάσταση της ανεξαρτησίας και της κυριαρχίας της χώρας, προτείνει ο Ντάαλντερ.

Κανείς δεν θέλει να ξεκινήσει τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο, επισημαίνει. Αλλά ο Πούτιν θα πρέπει να γνωρίζει ότι αν κλιμακώσει, ο υπολογισμός του ΝΑΤΟ για τους κινδύνους και τα οφέλη θα αλλάξει. Η ενημέρωση της Μόσχας ότι το ΝΑΤΟ θα αμυνόταν άμεσα στην Ουκρανία υπό αυτές τις συνθήκες δεν θα ήταν μόνο νόμιμη και θεμιτή, αλλά και αναγκαία για να καταδειχθεί στη Ρωσία και σε άλλους ότι η κλιμάκωση δεν αποδίδει, καταλήγει ο Ντάαλντερ.