Ο τελικός της «αιωνιότητας»

Το αργεντίνικο superclásico προκαλεί τα πιο ακραία πάθη. Είναι «ένα θέαμα που κάθε ποδοσφαιρόφιλος πρέπει να απολαύσει προτού αφήσει τον μάταιο τούτο κόσμο», σύμφωνα με τον Observer. Μπόκα Τζούνιορς και Ρίβερ Πλέιτ παλεύουν τώρα, για πρώτη φορά, για το «ιερό δισκοπότηρο» της Λατινικής Αμερικής.

Ντέρμπι υπάρχουν πολλά (και ξακουστά). Το ισπανικό «clásico» Ρεάλ – Μπαρτσελόνα. Το Φενέρμπαχτσε – Γαλατάσαραϊ στην Πόλη. Το Ρόμα – Λάτσιο στην «Αιώνια Πόλη». Το Ερυθρός Αστέρας – Παρτίζαν στο Βελιγράδι. Το Ρέιντζερς – Σέλτικ στη Γλασκώβη. Το Νασιονάλ – Πενιαρόλ στο Μοντεβιδέο. Ή το δικό μας, Παναθηναϊκός – Ολυμπιακός. Ολα σέρνουν πίσω τους ιστορία βαριά. Κανένα, όμως, δεν μπορεί να συγκριθεί με το αργεντίνικο Μπόκα Τζούνιορς – Ρίβερ Πλέιτ: το «τάνγκο του μίσους».

Ο διάβολος είχε κέφια. Στον εφετινό, τελευταίο τελικό του Κόπα Λιμπερταδόρες που θα είναι «διπλός» (από το 2019 θα διεξάγεται μόνον ένας, σε ουδέτερο γήπεδο), προκρίθηκαν η Μπόκα και η Ρίβερ. Δεν είχε ξανασυμβεί, οι δυο ορκισμένοι εχθροί να αναμετρηθούν για το «ιερό δισκοπότηρο» – το Τσάμπιονς Λιγκ της Λατινικής Αμερικής. Ο πρώτος αγώνας θα φιλοξενηθεί το Σάββατο (22:00 ώρα Ελλάδας) στο «Μπομπονέρα», έδρα της Μπόκα Τζούνιορς. Και η ρεβάνς, στις 24 του μήνα στο «Μονουμεντάλ». Για πρώτη φορά στα χρονικά της διοργάνωσης δεν θα βρίσκονται στις εξέδρες οπαδοί της φιλοξενούμενης ομάδας. Οσοι γνωρίζουν το ένοχο παρελθόν των «superclásico», κατανοούν το γιατί.

Είναι το ματς που χωρίζει την Αργεντινή στα δυο. Επτά στους δέκα (73%) ποδοσφαιρόφιλους στη χώρα υποστηρίζουν, είτε την Μπόκα είτε τη Ρίβερ. Οταν η μέρα που θα παίξουν οι «Χενέισες» (Γενοβέζοι) με τους «Μιγιονάριος» (Εκατομμυριούχοι) πλησιάζει, αδέλφια τσακώνονται, ζευγάρια χωρίζουν, φιλίες δοκιμάζονται. Οι «τσαμπουκάδες» στις γειτονιές και τα μαχαιρώματα στους δρόμους -σε τυχαίες συναντήσεις ή σε «ραντεβού θανάτου» αντίπαλων οπαδών- είναι καθημερινά φαινόμενα. Κι όταν το ντέρμπι αρχίζει, οι κλωτσιές και τα ύπουλα χτυπήματα στους «απέναντι» πανηγυρίζονται όσο και τα γκολ. Οι εξέδρες στο «Μπομπονέρα» και στο «Μονουμεντάλ» πάλλονται, καθώς οι θεατές χοροπηδούν στο ρυθμό των πρόστυχων συνθημάτων τους, λες και τις χτύπησε ισχυρός σεισμός. Σε καμία άλλη περιοχή του Κόσμου το ποδόσφαιρο δεν εξάπτει τα πάθη, όσο στη Νότια Αμερική.

Η αντιπαλότητα των δυο συλλόγων ξεπερνά τα σύνορα. Εκατομμύρια άνθρωποι, σε κάθε ήπειρο, καθηλώνονται μπροστά στους τηλεοπτικούς δέκτες τους για να παρακολουθήσουν το απόλυτο ντέρμπι – «ένα θέαμα που κάθε ποδοσφαιρόφιλος πρέπει να απολαύσει έστω μια φορά προτού αφήσει τον μάταιο τούτο κόσμο», όπως έγραψε το 2004 ο Observer. Το «superclásico» βρέθηκε και στην πρώτη θέση της λίστας του Guardian με τις 50 εμπειρίες που όλοι οι φίλαθλοι οφείλουν να ζήσουν. Σύμφωνα με το World Soccer Magazine «δεν συγκρίνεται με τίποτα άλλο, σε ό,τι αφορά το πάθος και την ένταση». Ενδεικτικό του παγκόσμιου ενδιαφέροντος για το ματς είναι πως υπέβαλαν αιτήματα διαπίστευσης πάνω από 2.500 εκπρόσωποι του Τύπου, ενώ οι θέσεις είναι μόλις 259.

Οι οπαδοί της Μπόκα Τζούνιορς πικάρουν τους αντιπάλους τους με το προσωνύμιο «gallinas» (κότες). Εκείνοι της Ρίβερ Πλέιτ τους αποκαλούν «chanchitos» (γουρουνάκια), υπονοώντας ότι μυρίζουν άσχημα. Εξαιτίας των καταβολών τους από την εργατική τάξη, αλλά και γιατί ο ποταμός κοντά στο «Μπομπονέρα» αναδίδει έντονη δυσοσμία. Δυστυχώς, το απύθμενο μίσος που χωρίζει τους δυο συλλόγους δεν μένει στα λόγια. Ζητάει αίμα.

Στο γήπεδο («Μπομπονέρα») που θα φιλοξενήσει τον σαββατιάτικο αγώνα, Μπόκα και Ρίβερ συναντήθηκαν για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 1931. Το παιχνίδι δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, καθώς οπαδοί εισέβαλαν στον αγωνιστικό χώρο και επιδόθηκαν σε άγριες συμπλοκές. Το 1983 ο αρχηγός των οργανωμένων φίλων της Ρίβερ άφησε την τελευταία του πνοή σε επεισόδια μετά το ματς. Το 1994 η Μπόκα νίκησε 2-0 και οι οπαδοί της γέμισαν τους δρόμους του Μπουένος Αϊρες με γκράφιτι που τόνιζαν το αποτέλεσμα και προσέβαλλαν τη Ρίβερ. Στις ταραχές που ξέσπασαν, δυο υποστηρικτές των νικητών έχασαν τη ζωή τους, ενώ οι ηττημένοι… διόρθωναν το σκορ στους τοίχους: Ρίβερ – Μπόκα 2–2! Το 2012 το ντέρμπι άφησε πίσω του 25 τραυματίες. Το 2015 ο επαναληπτικός αγώνας Μπόκα – Ρίβερ Πλέιτ για τους «16» του Κόπα Λιμπερταδόρες διεκόπη, καθώς οι παίκτες των φιλοξενούμενων δέχθηκαν επίθεση με σπρέι πιπεριού από οπαδούς των γηπεδούχων, όταν βγήκαν στον αγωνιστικό χώρο για το δεύτερο ημίχρονο. Τον περασμένο Σεπτέμβριο οπαδός της Ρίβερ συνάντησε στο δρόμο ένα ανδρόγυνο που φορούσε διακριτικά της Μπόκα. Μπροστά στα μάτια δεκάδων περαστικών έριξε τη γυναίκα αναίσθητη με μια γροθιά στο πρόσωπο. Εκείνοι, όταν κατάλαβαν τι είχε συμβεί, άρχισαν να δέρνονται μεταξύ τους. Η πιο μαύρη σελίδα των αιματοβαμμένων «superclásico» γράφτηκε τον Ιούνιο του 1968 στο «Μονουμεντάλ». Οπαδοί της Μπόκα συνεπλάκησαν με αστυνομικούς, με τραγικό απολογισμό τον θάνατο 71 νέων ανθρώπων (13-35 ετών).

Ακόμη και σήμερα, 50 χρόνια μετά, τα ακριβή αίτια της τραγωδίας, που έμεινε στις μνήμες ως «Puerta 12» (Θύρα 12), παραμένουν αδιευκρίνιστα. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή τα άτυχα θύματα καταδιώχθηκαν από αστυνομικούς και προσπάθησαν να διαφύγουν από τη συγκεκριμένη Θύρα, όμως τη βρήκαν κλειστή. Μάλλον όχι από αμέλεια… Στην κατάθεσή του ο (τότε) πρόεδρος της Ρίβερ Πλέιτ, Ουίλιαμ Κεντ, είχε κάνει λόγο για «πράξη ακραίας καταστολής» της Αστυνομίας εναντίον των παιδιών που φώναζαν συνθήματα κατά του δικτάτορα Ογκάνια. Ρίβερ και Μπόκα ξεπήδησαν από την ίδια γειτονιά του Μπουένος Αϊρες, τη La Boca, στις αρχές του περασμένου αιώνα. Φορούσαν -και οι δυο- ασπρόμαυρες φανέλες. Κάποια στιγμή συμφώνησαν να λύσουν το πρόβλημα με έναν αγώνα. Οποιος έχανε, θα άλλαζε εμφανίσεις. Εχασε η Μπόκα. Τότε, οι άνθρωποι του συλλόγου αποφάσισαν να υιοθετήσουν τα χρώματα της σημαίας του πρώτου καραβιού που θα έμπαινε στο λιμάνι. Ηταν σουηδικό. Ετσι, η φανέλα της Μπόκα έγινε μπλε – κίτρινη. Αργότερα άλλαξε και η Ρίβερ. Ζήλεψε το λευκό – κόκκινο που φορούσαν κάτι άγγλοι ναύτες, οι οποίοι έπαιζαν μπάλα στα διαλείμματα της δουλειάς. Η κόντρα των δυο συλλόγων φούντωσε όταν η Ρίβερ αποφάσισε να μετακομίσει στο προάστιο Νούνιες, μία πλουσιότερη και πιο «κυριλέ» περιοχή, εκπροσωπώντας πλέον τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα. Το 1930 έκανε μια μετεγγραφή που προκάλεσε αίσθηση. Απέκτησε τον επιθετικό Μπερναμπέ Φερέιρα, καταβάλλοντας στην παλιά του ομάδα (Ατλέτικο Τίγκρε) ένα μεγάλο ποσό σε ράβδους χρυσού. Εξ’ ού και το παρατσούκλι «Εκατομμυριούχοι». Η Μπόκα έμεινε πιστή στη φτωχολογιά του λιμανιού, που κρατούσε από γενοβέζους μετανάστες. Είναι λίγο πιο δημοφιλής από την αντίπαλό της, επειδή κάποτε φόρεσε τη φανέλα της ο Ντιέγκο Μαραντόνα.

Πέρασαν, είτε από τη μια είτε από την άλλη, «ιερά τέρατα» του αργεντίνικου φουτμπόλ: ντι Στέφανο, Σίβορι, Πασαρέλα, Κέμπες, Αγιάλα, Σαβιόλα, Κρέσπο, Αϊμάρ, Ρικέλμε… Ο Γκαμπριέλ Μπατιστούτα έπαιξε και στις δυο. Από το 1990, που άφησε τη Ρίβερ για την Μπόκα, δεν τολμά να πατήσει το πόδι του στον ερυθρόλευκο τομέα της πόλης. Σχεδόν 30 χρόνια μετά είναι, ακόμη, persona non grata.