Οι διαδηλωτές που πέταξαν κολοκυθόσουπα στον πιο διάσημο πίνακα ζωγραφικής του κόσμου έγιναν πρωτοσέλιδο. Τι είναι όμως αυτό που κάνει το αριστούργημα του Λεονάρντο ντα Βίντσι τόσο σαγηνευτικό;

Αν θέλετε να διαδώσετε έναν «σκοπό» ή να αποκτήσετε φήμη βανδαλίζοντας ένα έργο τέχνης, τότε μπορείτε κάλλιστα να διαλέξετε το πιο διάσημο από όλα. Το Σαββατοκύριακο, όταν πετάχτηκε κολοκυθόσουπα στο αλεξίσφαιρο γυαλί που προστατεύει τη Μόνα Λίζα του Λεονάρντο ντα Βίντσι στο Λούβρο, εμφανίστηκαν σε όλο τον κόσμο φωτογραφίες του πίνακα που ήταν καλυμμένος από τις σταγόνες φαγητού.

Αλλά γιατί η Μόνα Λίζα είναι τόσο διάσημη; Ακολουθούν 7 πράγματα που πρέπει να ξέρετε για τον πιο θεοποιημένο πίνακα ζωγραφικής στη Γη.

«Λαίδη Λίζα»

Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι ξεκίνησε το πορτρέτο της Μόνα Λίζα ντελ Τζιοκόντο, της συζύγου ενός εμπόρου από τη Φλωρεντία, το 1503. Το «Monna», συντομογραφία του Madonna, ήταν ένας τίτλος τιμής για τις γυναίκες στην αναγεννησιακή Φλωρεντία. Ο Λεονάρντο είχε πρόσφατα απορρίψει τις προτάσεις της Ισαβέλλας ντ’ Έστε, μαρκησίας της Μάντοβα, να τη ζωγραφίσει και αντ’ αυτού ξεκίνησε αυτό το πορτρέτο της «Λαίδης Λίζα», μιας γυναίκας της μεσοαστικής τάξης της Φλωρεντίας. Ίσως την ζωγράφισε επειδή απλώς τον εντυπωσίασε ή για να δοξάσει την μεγαλοαστική του πόλη.

Η θαρραλέα προσπάθεια να αφήσει πίσω του την τέχνη

Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι κατηγορήθηκε για σοδομισμό όταν ήταν νεαρός και δεν παντρεύτηκε ποτέ, αλλά ήταν δεμένος με τους άρρενες μαθητές του. Ωστόσο, όταν επρόκειτο για πορτρέτα προτιμούσε τις γυναίκες.

Η Μόνα Λίζα είναι η τελευταία από μια έξοχη σειρά γυναικείων πορτραίτων που ξεκινούν με την Ginevra de’ Benci περίπου το 1475, στα οποία αναδεικνύει τον γυναικείο ήθος, τη δύναμη και την ελευθερία.

Ο Λεονάρντο προσπάθησε να εγκαταλείψει ολοκληρωτικά τη ζωγραφική στα χρόνια πριν από τη Μόνα Λίζα. Ήταν ανέκαθεν «βραδύς» ζωγράφος και αντ’ αυτού περνούσε μεγάλο μέρος του χρόνου του κάνοντας επιστημονικά πειράματα.

Είπε σε έναν απεσταλμένο της Ισαβέλλας ντ’ Έστε ότι ήταν πολύ απασχολημένος με τα μαθηματικά για να τη ζωγραφίσει. Στη συνέχεια υπηρέτησε τον Τσέζαρε Βοργία ως στρατιωτικός μηχανικός στην πιο θαρραλέα προσπάθειά του να αφήσει πίσω του την τέχνη. Από την έξοδο από αυτή την τρομακτική εμπειρία ξεκίνησε να ζωγραφίζει τη Μόνα Λίζα στη Φλωρεντία.

Απομιμήσεις

Προς απογοήτευση των ανθρώπων που «επιλέγουν τη σούπα» για λόγους ακτιβισμού και επίλυσης περιβαλλοντικών επιτακτικών ζητημάτων, η Μόνα Λίζα χαμογελάει στον κόσμο από μια ασφαλή βιτρίνα με ισχυρά ενισχυμένο γυαλί, το οποίο αντικατοπτρίζει το μοναδικό καθεστώς της διασημότητας αυτού του πίνακα, καθώς και τα προηγούμενα εγκλήματα, συμπεριλαμβανομένης της κλοπής του το 1911.

Τόσο ο Άντι Γουόρχολ όσο και ο Μαρσέλ Ντουσάμπ τίμησαν το παράξενο αποτύπωμα της Μόνα Λίζα στη σύγχρονη μαζική κουλτούρα.

Κανένας πίνακας δεν έχει συναγωνιστεί ποτέ αυτή τη γοητεία: αλλά δεν είναι μόνο ένα σύγχρονο φαινόμενο. Ήδη από το 1505, μια γυναίκα ονόματι Μαντελάνα Ντόνι δίπλωσε τα χέρια της μιμούμενη τα χέρια της Λίζα σε ένα πορτρέτο του Ραφαήλ, αναπαράγοντας με τη στάση της αυτό που ήταν ήδη εικόνα.

Η Μόνα Λίζα είναι τόσο θελκτική

Το 1919 ο εφευρέτης της εννοιολογικής τέχνης Μαρσέλ Ντουσάμπ ζωγράφισε ένα μουστάκι και ένα μούσι σε μια αναπαραγωγή της Μόνα Λίζα, δίνοντάς της τον τίτλο L.H.O.O.Q., ο οποίος, όταν διαβάζεται δυνατά, ακούγεται σαν το γαλλικό «Έχει καυτό πισινό».

Το αστείο είναι κάτι περισσότερο από ένα γκράφιτι. Η Λίζα δείχνει ωραία με τρίχες στο πρόσωπο. Μερικοί άνθρωποι δεν μπορούν να αντισταθούν στην ιδέα ότι είναι πραγματικά άντρας, ίσως επειδή κρύβεται ένα πορτρέτο του ίδιου του Λεονάρντο. Ο Λεονάρντο όντως αναμειγνύει «ανδρικές» και «γυναικείες» ποιότητες στα πρόσωπα του, και η ανδρογυνία μπορεί να είναι ένας από τους λόγους που η Μόνα Λίζα είναι τόσο θελκτική.

Ο Ερρίκος ερωτεύτηκε τον πίνακα

Ένα πρώιμο θύμα του χαμόγελου της Μόνα Λίζα ήταν ο κατά συρροή γυναικοκτόνος και θρησκευτικός τύραννος Ερρίκος Η’ της Αγγλίας. Μετά τον (φυσικό) θάνατο της τρίτης βασίλισσας, Τζέιν Σέιμουρ, ο Ερρίκος έστειλε τον καλλιτέχνη της αυλής του, Χανς Χόλμπαϊν, στις Βρυξέλλες για να απεικονίσει μια πιθανή νύφη, τη 16χρονη Κριστίνα της Δανίας. Στον πίνακα του Χόλμπαϊν η ήδη χήρα Κριστίνα είναι τυλιγμένη στα μαύρα, αλλά φωτίζει το χώρο με το χαμόγελό της. Είναι παραδόξως οικείο.

Ο Χόλμπαϊν είχε δει τη Μόνα Λίζα και μιμείται το πιο σαγηνευτικό χαμόγελο στην τέχνη. Ο Ερρίκος ερωτεύτηκε τον πίνακα, δήλωσε ερωτευμένος και ζήτησε γλυκιά μουσική – αλλά ήταν η Μόνα Λίζα που πραγματικά λάτρευε;

Δια βίου έρωτας

Ίσως ο μεγαλύτερος θαυμαστής της Μόνα Λίζα να ήταν ο ίδιος ο Λεονάρντο, γιατί δεν μπορούσε να την αφήσει να φύγει. Δεν παρέδωσε ποτέ το έργο στον σύζυγο της Λίζας, ο οποίος το παρήγγειλε, αλλά επέλεξε να συνεχίζει να επεξεργάζεται τον πίνακα για χρόνια, προσδίδοντας νέες λεπτές αποχρώσεις και μυστήριο. Όταν δέχτηκε επισκέπτες από την Ιταλία ένα χρόνο πριν από το θάνατό του, στο κάστρο της Αμπουάζ που του είχε παραχωρήσει ο Γάλλος βασιλιάς, ο Λεονάρντο τους έδειξε τη Μόνα Λίζα – τον δια βίου έρωτα του.

Κατερίνα

Ίσως το μεγαλύτερο μυστικό της Μόνα Λίζα να μην αφορά την επιστήμη ή τη σεξουαλικότητα, αλλά την παιδική ηλικία του ίδιου του καλλιτέχνη. Το τοπίο στο βάθος παραπέμπει στους λόφους γύρω από τον Βίντσι, την πόλη της Τοσκάνης όπου γεννήθηκε το 1452, το εκτός γάμου παιδί ενός δικηγόρου και μιας χωριατοπούλας που λεγόταν Κατερίνα.

Αργότερα απέκτησε μια μητριά, αλλά η βιολογική του μητέρα παρέμεινε μια φασματική φιγούρα που πλανάται στις αναμνήσεις του από την ύπαιθρο της Τοσκάνης – λίγο σαν τη Μόνα Λίζα. Μήπως αυτή η ονειρική γυναίκα είναι η προσωπική του ιδεατή, χαμένη από καιρό μητρική φιγούρα, που δεσπόζει στην τέχνη του και του χαμογελά καλοπροαίρετα, η δική του Μαντόνα, μια μητέρα θεά;

Με πληροφορίες από: Guardian